Sint-Baafskathedraal
Mortaliteit binnen een laat- en postmiddeleeuwse bevolking
Mortaliteit binnen een laat- en postmiddeleeuwse bevolking is één van de zes archeologische syntheseonderzoeken, die in 2023 projectsubsidies kregen van de Vlaamse regering. De studie bouwt verder op de opgraving die tussen 2019 en 2021 in en rond de Sint-Baafskathedraal in Gent werd uitgevoerd door Ruben Willaert NV en focust op de begrafenisrituelen.
Onderzoeksopzet
01. Massagraven
In de eerste plaats richt het onderzoek zich op enkele massagraven die op het parochiekerkhof aan het licht kwamen. Een groot aantal mensen, die plots en tegelijkertijd stierven, werd op de gewijde grond van het parochiekerkhof bijgezet in gemeenschappelijke grafkuilen. Op basis van de huidige gegevens lijken alle massagraven te dateren in de 15de eeuw. Deze mensen zijn niet omgekomen door (oorlogs)geweld. Door de inzet van natuurwetenschappelijke analyses, zoals DNA-onderzoek, wordt getracht de doodsoorzaak van de overledenen te achterhalen op basis van hun genetisch materiaal. Er wordt ook getracht om na te gaan of alle grafcontexten het gevolg zijn van dezelfde doodsoorzaak. Ook de (historische) achtergrond en de dateringen van de contexten worden verder onderzocht.
02. Baby's en jonge kinderen
Een tweede onderzoeksluik focust op het voorkomen van (premature) baby’s en jonge kinderen op de rand van het parochiekerkhof. Ondanks het feit dat de kindersterfte in de (post)middeleeuwen heel hoog was, kreeg dit onderzoeksdomein pas heel recent aandacht binnen het grafveldonderzoek. De beschikbare gegevens met betrekking tot dit onderwerp zijn heel schaars. Archeologisch onderzoek, in combinatie met natuurwetenschappelijke onderzoekstechnieken, is noodzakelijk om hier meer inzicht in te verwerven.
03. Evolutie van de levensverwachting
Een derde onderzoeksluik focust op de evolutie van de levensverwachting en de gezondheidstoestand tussen de late middeleeuwen en de postmiddeleeuwse periode. Er zijn momenteel weinig goed uitgewerkte studies van (post)middeleeuwse, stedelijke begraafplaatsen beschikbaar. De skeletpopulatie van het Sint-Janskerkhof biedt op dit vlak unieke mogelijkheden. De onderzochte populatie is nu reeds één van de belangrijkste referentiecollecties van een (post)middeleeuwse, stedelijke populatie in Vlaanderen. Binnen dit onderzoeksluik wordt nagegaan of er sprake is van significante, diachrone verschillen binnen de kerkhofpopulatie op vlak van ziekte, gezondheid, welvaart en armoede.
04. Uitzonderlijk bewaarde graven
Een vierde onderzoeksluik tenslotte betreft de uitzonderlijk bewaarde graven, die tijdens de opgraving in de crypte van de voormalige Sint-Janskerk aan het licht kwamen. Zowel archeobotanisch onderzoek van voedselresten uit het spijsverteringskanaal van de overledenen als het onderzoek van (de eieren van) intestinale parasieten uit het maagdarmstelsel zijn, ondanks het bestaan van enkele pilootstudies, nog grotendeels onontgonnen terrein, zowel in Vlaanderen als in de rest van Noordwest-Europa. Zelden worden de stalen die tijdens grafveldonderzoek genomen worden, effectief ook onderzocht. In het geval van de crypte van de voormalige Sint-Janskerk werden reeds enkele waarderingen uitgevoerd, die zeer interessante resultaten opleverden. Hierop wordt nu verder onderzoek uitgevoerd.